लहान मुलांवर संस्कार कसे करावे ?

Follow the मायमराठी – आपली भाषा आपले लेख.. ✍🚩 channel on WhatsApp:

तर आपण पाहू की लहान मुलांवर संस्कार कसे करावे. आपल्या जीवनात आपण बरेच लोक पाहतोय की ते नीट राहत नाही.दुसऱ्याशी नीट बोलत नाही.तर या सगळ्याची सुरावत म्हणजे बालपण. आपल्या बालपणी जर आपल्यावर चागळे संस्कार झाले तर आपल्या आई – वडीलानला किती आनंद होतो.

संस्कार म्हणजे काय?

संस्कार म्हणजे गुणाचा गुणाकार व दोषांचा भागाकार संस्कार करणे म्हणजे चागल्या सवयी लावणे व वाईट सवयी काढून टाकने . लहान मूल म्हणजे मातीचा गोळा असतो,त्याला जसा आकार द्यावा तसे ते घडते,अशी आपल्याकडे म्हण आहे.

तर आपण पाहू मुलांवर चागले संस्कार कसे करायचे ?

• १)मुलांसाठी आई – बाबा कडे वेळ असावा .त्यांच्या मनात काय चालू आहे हे ते त्यांनी सागितले पाहिजे इतकी मुलांची व आई- बाबाची मैत्री पाहिजे.
• २)मुलासमोर घरात भांडण करू नका त्यांचा त्यांच्या मनावर वाईट परिणाम होतो .
• ३)मुलाला दररोज चागले काम करण्याची सवय लावा.
• ४)रात्री जेवताना मुलासोबत गप्पा मारत जा.
• ५)मुलांचा अपमान होईन असे आपण काही बोलू नये.
• ६)मुलांनी काही चूक केल्यास त्याला रागावू नका.त्याला चागलं काय वाईट काय या गोष्टीतील फरक समजावा.
• ७)आपल्या मुलांच्या गरजा समजावून घ्या.
• ८)मुलांसमोर कुठलही व्यसन करू नका.
• ९)मोठ्या व्यक्तीशी आदराने बोलावे व त्यांच्या मान ठेवावा.
• १०)चागल्या व्याकिमत्त्व बद्दल मुलांना माहिती द्यावी.त्यांचे आदर्श मुलानं समोर ठेवावे.
• ११)मुलांना कधीही नकारात्मक बोलू नये.
• १२)मुलांच्या आहाराकडे लक्ष द्यावे.

लहान मुलांना संस्काराने स्वावलंबी बनवणे

• लहानपणापासून मुलांना चागलं वळण लावा.
• मुलांना स्वतः च काम स्वतः च करायला शिका
• शाळेचा अभ्यास,शाळेची तयारी,त्यांची त्यानच करायला शिका
• लवकर झोपून लवकर उठणे – लहानपणापासून मुलांना लवकर उठण्याची सवय लावा.
• “लवकर निजे व लवकर उठे,त्यास आरोग्य व धन-संपत्ती मिळे”.
• लहान वयात च चागलं संस्कार करण्याची आवश्यकता असते.
• मुलांशी संवाद साधताना त्यांना आपल्या आजूबाजूला घडणाऱ्या घटनां वर चर्चा करावी.
• व त्याबद्दल त्यांचे मत विचारावे यामुळे काय चूक काय बरोबर हे त्याला कळन .
• उठता बसता,बोलता – चालता,खाता – पिताना, वागताना आणि इतर सर्व क्रिया करत असताना आपल्या वरिष्ठ मंडळीने आपल्याला दिलेली शिकवण कीव नियम हे माझी स्वतः ची संस्कार बद्दलची व्याख्या आहे.
• लहान मुलांना जर चागलं घडवले ,तरच उद्याची युवा पिढी चागली होईल व भविष्यात भारत देश चागलं होईन.

आपण मानव इतर मानवांप्रती हिंसक व्हायला कसे शिकलो?

“मुल हे जगात कोणत्याही महत्त्वाकांक्षेशिवाय, कोणत्याही तळमळीशिवाय, सामर्थ्याने, आपण उच्च, पवित्र, श्रेष्ठ आहे याची कल्पना न ठेवता जगात येते. तो नक्कीच जबाबदार असू शकत नाही. त्याला वाढवणारे लोक – पालक, समाज, शिक्षण व्यवस्था, राजकारणी, पुजारी – हीच टोळी त्या मुलाला बिघडवते. त्याची वेळ आल्यावर तो नक्कीच बिघडेल… पण हे एक दुष्ट वर्तुळ आहे. तो कुठे तोडायचा?

“ज्या क्षणी तुमचा जन्म होतो, संस्कार सुरू होतात, तुमच्या पहिल्या श्वासाने; ते टाळता येत नाही. पालक तुमचे पालनपोषण करतील, तुमच्यासोबत खेळणारी मुले तुमचे पालनपोषण करतील, शेजारी तुमचे पालनपोषण करतील, शाळा, चर्च, शासन, सर्व काही. आणि जाणीवपूर्वक कोणतेही विशेष संस्कार दिले जात नाहीत, परंतु नकळत मूल ते गोळा करत राहते. मूल अनुकरण करून शिकते.

हे संस्कार, ही प्रथा टाळता येईल का?

“हे प्रत्येक मुलापासून सुरू होते, कारण मुलाने त्यांची हुबेहूब प्रत असावी असे पालकांना वाटते. त्याच्या अहंकाराची इच्छा असते की मुलाने त्याचे प्रतिनिधित्व करावे – त्याची विचारधारा, त्याचा धर्म, त्याची तत्त्वे, त्याचे राजकारण, त्याचे राष्ट्रीयत्व, त्याची जात, त्याचे सर्वकाही. मुलाला घेऊन जावे लागेल, वाहन बनवावे लागेल, त्यांच्या सर्व महत्वाकांक्षा आणि इच्छा, त्यांच्या निराशा आणि अपयशांचे स्त्रोत देखील बनतील. ‘आपण मरू पण आपल्यातील एक भाग मुलामध्ये जगेल’ अशी त्याची अपेक्षा असते – म्हणून तो मुलाला ‘आपण जे साध्य करू शकलो नाही ते तो करेल’ अशी सवय लावतो.

त्याला आपल्या महत्त्वाकांक्षा मुलावर लादायची आहेत; अशा प्रकारे विधी सुरू होतात. तो मुलांना स्वतःचे होऊ देत नाही. कोणतीही आई किंवा वडील मुलाला जसे आहे तसे होऊ देत नाहीत; ते अजून झालेले नाही. म्हणूनच मानवता या दुःखात जगत आहे: कारण कोणत्याही मुलाला स्वतःसारखे बनण्याची परवानगी नाही. तो आनंदी कसा राहू शकतो? आनंद तेव्हाच मिळतो जेव्हा तुम्ही तुमच्या खऱ्या आत्म्यात असता.”

लहान मुलांवर संस्कार करावे तरी कसे ?

तुम्हाला दिशाभूल करण्यात आली आहे. पण अजून उशीर झालेला नाही. तुम्ही कोणत्याही क्षणी तुमच्या आयुष्याचा ताबा घेऊ शकता. तुम्ही ठरवल्यास, पहिली गोष्ट म्हणजे: तुमच्यातील पालकांचा आवाज ऐकायचा नाही, तुमच्यातील शाळेतील शिक्षकांचा आवाज ऐकायचा नाही…

हे तुम्हाला समजले पाहिजे: हे तुम्ही इतरांकडून शिकलेले आहे. आणि लक्षात ठेवा – जीवनातील मूलभूत सत्यांपैकी एक – जे तुम्ही शिकलात ते विसरू शकता. तुम्ही इतरांकडून जे शिकलात ते तुमच्यासाठी नैसर्गिक नाही: तुम्ही ते पुसून टाकू शकता. गरज आहे ती जाणीवपूर्वक जाणीवेची; ते पुसले जाऊ शकते आणि नंतर स्लेट साफ केली जाऊ शकते.

तर पहिली गोष्ट म्हणजे तुमच्यावर लादलेले सर्व काढून टाका, तरच तुम्हाला तुमच्या हृदयाचा आवाज ऐकू येईल. आणि तेव्हाच तुम्ही एक योग्य पालक बनू शकता . जर तुम्ही नीट नसल तर तुम्ही मुलास योग्य संस्कार कसे द्याल ?

लहान मुलांना संस्कार करताना द्यावयाच्या सर्वोत्तम ७ गोष्टी

1. प्रामाणिकपणा

मूल्ये आत्मसात करताना, मुले सामान्यतः जे अनुभवतात त्याद्वारे शिकतात. तुमच्या मुलामध्ये सत्यवादी स्वभाव विकसित करण्यासाठी, तुमची सर्वोत्तम युक्ती ही आहे की तुम्ही शक्य तितक्या प्रामाणिकपणाचे मॉडेल बनवा.

2. जबाबदारी

एखाद्याच्या कृतीसाठी जबाबदारी हे मुलासाठी शिकण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण मूल्य आहे, कारण ते दैनंदिन जीवनात कसे वागले पाहिजे याची अपेक्षा निर्धारित करते.

3. कुतूहल

बरेच पालक हे प्रमाणित करू शकतात की वयाच्या 4 च्या आसपास त्यांची मुले मोठे “का” प्रश्न विचारू लागतात. काही जण “आकाश निळे का आहे?” सारखे निरुपद्रवी असतात. लहान मुले तात्विक गोष्टींमध्ये त्वरेने प्रवेश करू शकतात, जसे की, “लोक एकमेकांचा द्वेष का करतात?”

4. आदर

तुमचा मुलगा वर्गात पोहोचल्यावर त्यांना मार्गदर्शन करण्यासाठी आदर शिकणे हे विशेषतः महत्वाचे आहे. हे बोलण्यासाठी एखाद्याच्या वळणाची वाट पाहण्याइतकी सोपी कार्ये तसेच त्यांच्यापेक्षा भिन्न जागतिक दृश्ये समजून घेणे यासारख्या अधिक जटिल संकल्पनांशी संबंधित आहे.

5. सहानुभूती

मुलाची दुसर्‍या व्यक्तीच्या भावना समजून घेण्याची आणि त्यांच्याशी जोडण्याची क्षमता त्यांच्या जीवनात मजबूत नातेसंबंधांचा पाया तयार करण्यास मदत करते, म्हणूनच सहानुभूती हे सहसा कुटुंबांसाठी मुख्य मूल्य असते. डॉ. फोर्डसाठी, तिच्या 2 वर्षांच्या मुलासह ही संकल्पना संबोधित करण्यासाठी अधिक ठोस दृष्टीकोन आवश्यक आहे.

6. निर्धार

बर्‍याच लोकांसाठी, दृढनिश्चयाची संकल्पना बर्‍याचदा धाडसी म्हणून चुकीची समजली जाते – एक वैशिष्ट्य जे बाहेर जाणार्‍या आणि साहसी लोकांसाठी राखीव आहे. प्रत्यक्षात, हे मूल्य मुलांमध्ये चिंताग्रस्त किंवा घाबरले असले तरीही, सर्वोत्कृष्ट प्रयत्न करण्याचा संकल्प करून परिस्थितींना तोंड देण्याची क्षमता निर्माण करते.

7. संप्रेषण उघडा

पालक या नात्याने, तुम्ही तुमच्या कुटुंबात सर्वात महत्त्वाचे मूल्य जोपासू शकता ते म्हणजे मुक्त संवाद. हे मुलाला त्यांच्या इच्छा, गरजा आणि चिंता उत्पादक रीतीने मोकळेपणाने व्यक्त करण्यास तसेच पालक म्हणून तुमच्याशी मजबूत नातेसंबंध निर्माण करण्यास अनुमती देते.

आमचे इतर लेख वाचा

• अक्षय तृतीया 2022 माहिती
• अहमदनगर जिल्हा : माहिती व प्रेक्षणीय स्थळे
• गौतम बुद्ध पौर्णिमा ( वैशाख पौर्णिमा)
• रविंद्रनाथ टागोर(Ravindranath Tagore) जयंती व माहिती…

संदर्भ

१ . आध्यात्मिक दृष्टिकोणातून पालकत्व

२ . पेरेंट्स इंग्रजी संकेतस्थळ

Follow the मायमराठी – आपली भाषा आपले लेख.. ✍🚩 channel on WhatsApp: