Table of contents
काय आहे आषाढी एकादशी?
वारकरी संप्रदायाचा सर्वात मोठा उत्सव म्हणजे आषाढी एकादशी. या दिवशी मोठ्या प्रमाणात वारकरी पंढरपूर मध्ये विठ्टलाच्या दर्शना साठी दाखल होतात. आषाढ महिन्यात शुक्ल पक्षत येणाऱ्या एकादशीला च आषाढी एकादशी म्हणतात. आषाढी एकादशी लाच “देवशयनी” एकादशी देखील म्हणतात.
आषाढी एकादशी हा महाराष्ट्रात साजरा होणारा सर्वात महत्वाचा धार्मिक सण आहे. हा सोहळा सामान्यतः पंढरपूर येथे आयोजित केला जातो जेथे उत्सव साजरा करण्यासाठी मोठ्या संख्येने भक्त जमतात. हा एक धार्मिक मिरवणूक उत्सव आहे जो दरवर्षी आषाढ शुक्ल पक्षाच्या दरम्यान आयोजित केला जातो. साधारणत: एकादशी ही वर्षातील प्रत्येक महिन्यात येते असे मानले जाते परंतु आषाढच्या अकराव्या दिवसाला शयनी एकादशी असेही म्हणतात. या दिवसात भाविक दिवसभर उपवास ठेवतात आणि मोठ्या मिरवणुकीने पंढरपूरला जातात. लोक संत ज्ञानेश्वर आणि संत तुकाराम यांचे स्तोत्र गातात आणि त्यांच्या देव विठ्ठलाला श्रद्धांजली अर्पण करतात. ही मिरवणूक आळंदीतून सुरू होऊन गुरुपौर्णिमेला पंढरपूर येथे संपते. हा दिवस अत्यंत पवित्र मानला जातो आणि केवळ महाराष्ट्रातूनच नव्हे तर इतर शहरांतूनही लोक यात्रेत सामील होतात. या लांबच्या प्रवासात पुरुषांनी धोतर आणि कुर्ता यांसारखे जातीय पोशाख घातलेले असतात आणि भक्तिगीते गातात. अतिशय रंगीबेरंगी आणि उत्साही महाराष्ट्राची ही परंपरा पाहणे उत्साहित करणारे व नयनरम्य आहे.
आषाढी एकादशी मुहूर्त कधी आहे?
या वर्षी आषाढी एकादशी दिनांक =१०जुलै २०२२. वार= रविवार. या दिवशी आहे. (10 July 2022 Sunday )
आषाढी एकादशी महत्त्व काय आहे?
हिंदू धर्मात एकादशीला फार महत्त्व आहे. वर्षभरात २४ एकादशी असतात.आणि प्रक्तेक एकादशीला स्वत:चे महत्त्व असते. या दिवशी भगवान विष्णूंनी चार महिने योगनिद्रा घेतात आणि कार्तिक महिन्यात येणारी देवउठणी.
पौराणिक कथा
या महान एकादशीच्या दिवशी पौराणिक कथांनुसार, भगवान विष्णू झोपी गेले आणि चार महिन्यांनंतर कार्तिक महिन्यात येणाऱ्या प्रबोधिनी एकादशीच्या दिवशी पुन्हा जागे झाले. महिन्यातील हा काळ चातुर्मास म्हणून ओळखला जातो जो आपल्या पावसाळ्याशी एकरूप होतो. आपल्या पुराणातील या कथांमुळे हा दिवस महाराष्ट्रात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो आणि देशाच्या कानाकोपऱ्यातून भक्तगण परमेश्वराला वंदन करण्यासाठी सामील होतात.
एकादशीच्या दिवशी जागे होतात देवशयनी एकादशी पासून भगवान श्री हरी चार महिने श्रीरसागरात विसावतात. या एकादशीला विशेष महत्त्व आहे. आषाढी एकादशी वच्या दिवशी राज्यभरातून लाखो भाविक वारकरी पती चालत पंढरपुरात येतात.या दिवशी आळंदी ,देहू आणि पैठण सह अनेक ठिकाणहून संताच्या पालख्या वरिसह भुवैकुठात दाखल होतात.
सणाचे ठळक मुद्दे/महत्त्वाचे विधी
- या विशाल मिरवणुकीत महाराष्ट्रातील थोर संतांच्या प्रतिमा असलेल्या पालख्या भाविक घेऊन जातात.
- या दिवशी एक भव्य उत्सव आयोजित केला जातो ज्यामध्ये अनेक पारंपारिक पदार्थ असतात.
- या पवित्र यात्रेत भाविकांकडून वीणा, ढोलकी, चिपळ्या अशी अनेक वाद्ये वाजवली जातात.
आषाढी एकादशी पूजा पद्धत कशी असते?
देवशयनी म्हणजे आषाढी एकादशीला सकाळी लवकर उठावे व स्नान वैगेरे आटोपून स्वच्छ कपडे परिधान करावे. घर स्वच्छ करून घरभर गगजल शिपडावे यासोबत ईशान्य दिशेला विष्णू ची स्थापना करावी , यानंतर श्री हरी ची पूजा करावी.त्यांना पिवळे कपडे घालावे. तिलक लावावे फुले अर्पण करावीत , केळी,तुळशी आणि पंचामृत अर्पण कराव . आषाढी व्रताची कथा एकवी आणि पूजेनंतर आरती करावी. गेल्या दोन वर्षांत कोरोनामुळे सर्व ठिकाणी जास्त गर्दी न करण्याचे निर्बंध होते. व भाविकांना दर्शनासाठी बंदी होती. पण यंदाची वारी निबंडमुक्त होणार आहे . यंदा १५लाख भाविक पंढरपुरात जमतील अशी शक्यता वर्तवण्यात येत आहे. सगळ्या भाविकांना आषाढी एकादशीला शुभेच्छा. सगळ्यांना हे वर्ष सुखाचे जाओ.
आपल्या इतर सणांविषयी माहिती येथे वाचा
संदर्भ
१ . विकिपेडिया मुक्त ज्ञान कोश
२ . टुरमायइंडिया संकेत स्थळ
